Wat is schizofrenie?

Schizofrenie is een chronische hersenziekte. Wanneer schizofrenie actief is, kunnen de symptomen wanen, hallucinaties, ongeorganiseerde spraak, problemen met denken en gebrek aan motivatie omvatten. Met de behandeling zullen de meeste symptomen van schizofrenie echter aanzienlijk verbeteren en kan de kans op herhaling worden verminderd. 

Hoewel er geen remedie bestaat voor schizofrenie, leidt onderzoek tot innovatieve en veiligere behandelingen. Deskundigen blijven ook de oorzaken van de ziekte ontrafelen door genetica te bestuderen, gedragsonderzoek uit te voeren en geavanceerde beeldvorming te gebruiken om naar de structuur en functie van de hersenen te kijken. Deze benaderingen houden de belofte in van nieuwe en effectievere therapieën. 

De complexiteit van schizofrenie kan helpen verklaren waarom er misvattingen over de ziekte bestaan. Ondanks de oorsprong van het woord, afkomstig uit het Latijn dat 'gespleten geest' betekent, betekent schizofrenie niet een gespleten persoonlijkheid of meervoudige persoonlijkheid. De meeste mensen met schizofrenie zijn niet gevaarlijker of gewelddadiger dan mensen in de algemene bevolking en kunnen zelfs kwetsbaarder zijn om slachtoffer te worden van misdaden. Hoewel de beperkte geestelijke gezondheidszorg in de gemeenschap kan leiden tot dakloosheid en frequente ziekenhuisopnames, is het een misvatting dat mensen met schizofrenie uiteindelijk dakloos worden of in ziekenhuizen gaan wonen. De meeste mensen met schizofrenie wonen met hun gezin, in groepswoningen of alleen. 

Uit onderzoek is gebleken dat schizofrenie mannen en vrouwen in gelijke mate treft, maar bij mannen eerder kan optreden. Mensen met schizofrenie hebben een grotere kans om jonger te sterven dan de algemene bevolking, grotendeels vanwege het hoge aantal gelijktijdig voorkomende medische aandoeningen, zoals hartaandoeningen en diabetes.

Definities van schizofrenie

• Psychose verwijst naar een reeks symptomen die worden gekenmerkt door een verlies van contact met de werkelijkheid als gevolg van een verstoring in de manier waarop de hersenen informatie verwerken. Wanneer iemand een psychotische episode doormaakt, worden de gedachten en percepties van de persoon verstoord en kan het individu moeite hebben om te begrijpen wat echt is en wat niet. 

 

• Wanen zijn hardnekkige valse overtuigingen die worden vastgehouden ondanks duidelijk of redelijk bewijs dat ze niet waar zijn. Vervolgingswaanvoorstellingen (of paranoïde wanen), waarbij iemand denkt dat hij wordt geschaad of lastiggevallen door een andere persoon of groep, komen het meest voor.

 

• Hallucinaties zijn de ervaring van het horen, zien, ruiken, proeven of voelen van dingen die er niet zijn. Ze zijn levendig en helder met een indruk die lijkt op normale waarnemingen. Auditieve hallucinaties, of ‘stemmen horen’, komen het meest voor bij schizofrenie en aanverwante psychotische stoornissen.

 

• Ongeorganiseerd denken en spreken verwijzen naar gedachten en spraak die door de war zijn of niet logisch zijn. De persoon kan bijvoorbeeld van het ene onderwerp naar het andere overschakelen of reageren met een niet-gerelateerd onderwerp in een gesprek. De symptomen zijn ernstig genoeg om aanzienlijke problemen met de normale communicatie te veroorzaken.

 

• Ongeorganiseerd of abnormaal motorisch gedrag zijn bewegingen die kunnen variëren van kinderlijke dwaasheid tot onvoorspelbare opwinding of die zich kunnen manifesteren als herhaalde bewegingen zonder doel. Wanneer het gedrag ernstig is, kan het problemen veroorzaken bij het uitvoeren van activiteiten in het dagelijks leven. Het omvat katatonie, wanneer een persoon lijkt alsof hij verdoofd is met weinig beweging of reactie op de omgeving.

Symptomen van schizofrenie

Wanneer de ziekte actief is, kan deze worden gekenmerkt door episoden waarin de persoon geen onderscheid kan maken tussen echte en onwerkelijke ervaringen. Zoals bij elke ziekte kunnen de ernst, duur en frequentie van de symptomen variëren; Bij personen met schizofrenie neemt de incidentie van ernstige psychotische symptomen echter vaak af naarmate de persoon ouder wordt. Het niet innemen van medicijnen zoals voorgeschreven, het gebruik van alcohol of drugs en stressvolle situaties hebben de neiging de symptomen te verergeren. Symptomen vallen in drie hoofdcategorieën: 

 

• Positieve symptomen (die abnormaal aanwezig zijn): Hallucinaties, zoals het horen van stemmen of het zien van dingen die niet bestaan, paranoia en overdreven of vervormde percepties, overtuigingen en gedragingen. \

 

• Negatieve symptomen (die abnormaal afwezig zijn): verminderde emotionele expressie (affectieve afvlakking), verminderde spraakproductie (alogia), verminderd verlangen om sociaal contact te hebben (asocialiteit), verminderde drang om zelfgerichte, doelgerichte activiteiten te initiëren en vol te houden (avolitie), en verminderde ervaring van plezier (anhedonie).

 

• Ongeorganiseerde symptomen: verward en ongeordend denken en spreken, problemen met logisch denken en soms bizar gedrag of abnormale bewegingen. Cognitie is een ander gebied van functioneren dat wordt beïnvloed bij schizofrenie, wat leidt tot problemen met aandacht, concentratie en geheugen, en tot afnemende onderwijsprestaties. 

 

Symptomen van schizofrenie verschijnen meestal voor het eerst in de vroege volwassenheid en moeten minstens zes maanden aanhouden voordat een diagnose kan worden gesteld. Mannen ervaren de eerste symptomen vaak in hun late tienerjaren of begin twintig, terwijl vrouwen de eerste tekenen van de ziekte vertonen rond hun twintigste en vroege dertiger jaren. Er kunnen eerder subtielere tekenen aanwezig zijn, waaronder verstoorde relaties, slechte schoolprestaties en verminderde motivatie. 

Voordat er echter een diagnose kan worden gesteld, moet een psychiater een grondig medisch onderzoek uitvoeren om middelenmisbruik of andere neurologische of medische aandoeningen waarvan de symptomen schizofrenie kunnen nabootsen, uit te sluiten. 

Risicofactoren bij schizofrenie

Onderzoekers zijn van mening dat verschillende genetische en omgevingsfactoren bijdragen aan het risico op het ontwikkelen van schizofrenie, en dat levens stressoren een rol kunnen spelen bij het ontstaan van de symptomen en het beloop ervan. Omdat meerdere factoren een rol kunnen spelen, kunnen wetenschappers nog niet specifiek zijn over de exacte oorzaak in elk individueel geval.

Behandeling van schizofrenie

Hoewel er geen remedie is voor schizofrenie, doen veel patiënten die worden behandeld het goed met minimale symptomen. Een verscheidenheid aan antipsychotische medicijnen is effectief bij het verminderen van de psychotische symptomen die aanwezig zijn in de acute fase van de ziekte, en ze helpen ook de kans op toekomstige acute episoden en de ernst ervan te verminderen. Psychologische behandelingen zoals cognitieve gedragstherapie of ondersteunende psychotherapie kunnen de symptomen verminderen en het functioneren verbeteren.

Andere behandelingen zijn gericht op het verminderen van stress, het ondersteunen van de werkgelegenheid en het verbeteren van sociale vaardigheden. 

Diagnose en behandeling kunnen gecompliceerd zijn door middelenmisbruik. Mensen met schizofrenie lopen een groter risico op middelengerelateerde stoornissen dan de algemene bevolking. Als een persoon tekenen van verslaving vertoont, moet de behandeling van de verslaving samen met de behandeling van schizofrenie plaatsvinden.

Schizofrenie en Anosognosia (gebrek aan inzicht)

Sommige mensen met een psychose hebben mogelijk geen inzicht in of bewustzijn van hun stoornis, een fenomeen dat bekendstaat als anosognosie . Dit gebrek aan inzicht omvat onder meer het zich niet bewust zijn van de symptomen van schizofrenie en kan gedurende het gehele verloop van de ziekte aanwezig zijn. Anosognosie is doorgaans een symptoom van schizofrenie zelf en niet een copingstrategie. Mensen met anosognosie hebben minder kans om in behandeling te blijven en hebben een grotere kans op terugval, onvrijwillige behandelingen en een slechter psychosociaal functioneren.

Rehabilitatie en leven met schizofrenie

Behandeling kan veel (maar zeker niet alle) mensen met schizofrenie helpen een zeer productief en lonend leven te leiden. Net als bij andere chronische ziekten gaat het met sommige patiënten buitengewoon goed, terwijl anderen symptomatisch blijven en ondersteuning en hulp nodig hebben. 

Nadat de symptomen van schizofrenie onder controle zijn, moeten verschillende soorten therapie mensen blijven helpen de ziekte onder controle te houden en hun leven te verbeteren. Therapie en psychosociale ondersteuning kunnen mensen helpen sociale vaardigheden te leren, met stress om te gaan, vroege waarschuwingssignalen van terugval te identificeren en perioden van remissie te verlengen. Omdat schizofrenie doorgaans in de vroege volwassenheid toeslaat, hebben personen met de stoornis vaak baat bij revalidatie om vaardigheden op het gebied van levens management te helpen ontwikkelen, een beroeps- of theoretische opleiding te voltooien en een baan te behouden. Er zijn bijvoorbeeld programma's voor ondersteunde werkgelegenheid gevonden die mensen met schizofrenie helpen zelfvoorzienend te worden. Deze programma's bieden mensen met een ernstige psychische aandoening concurrerende banen in de gemeenschap. 

Voor veel mensen met schizofrenie is gezinsondersteuning bijzonder belangrijk voor hun gezondheid en welzijn. Het is ook essentieel dat gezinnen zelf worden geïnformeerd en ondersteund. Verschillende organisaties bieden middelen en ondersteuning aan personen met schizofrenie en andere psychische aandoeningen en hun families. 

Optimisme is heel belangrijk voor patiënten, daarnaast moeten patiënten, familieleden en professionals in de geestelijke gezondheidszorg zich ervan bewust zijn dat veel patiënten een gunstig ziekteverloop hebben, dat uitdagingen vaak kunnen worden aangepakt en dat patiënten veel persoonlijke sterke punten hebben die moeten worden erkend en ondersteund.